Η ΜΑΥΡΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ. Σαν σήμερα πριν . . . χρόνια.
Αλέξανδρος εισήχθη εις Νοσοκομείον’’
‘’Ο.Β.’’ 14 . 7 και ‘85
Απόσπασμα απ’ το βιβλίο ‘’Κύπρος.
Ημερολόγιο Λεηλασιών και Αγώνων
Από την Αρχαιότητα μέχρι την Εισβολή’’.
Του ίδιου.
Στις 8 και 35΄ το πρωί της Δευτέρας, 15 Ιουλίου 1974, ο ταγματάρχης Γεράσιμος Ματάσης, υπασπιστής του στρατηγού Μπονάνου, αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, παίρνει συνθηματικό σήμα απ’ την Κύπρο: ‘’Αλέξανδρος εισήχθη εις Νοσοκομείον’’, που σημαίνει πως το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακάριου άρχισε.
Πράγματι, το στρατιωτικό πραξικόπημα, όπως είχε σχεδιαστεί απ’ τους δικτάτορες των Αθηνών, είχε ξεσπάσει στη Λευκωσία στις 8 και 30’ το πρωί.
Σ’ αυτό παίρνουν μέρος κατά του Μακάριου η κυπριακή Εθνοφρουρά, η ΕΛΔΥΚ και η ΕΟΚΑ Β’. Οι πραξικοπηματίες χτύπησαν ξαφνικά το προεδρικό μέγαρο με σκοπό να εξοντώσουν το Μακάριο. Η εντολή των Αθηνών είναι ρητή και ξεκάθαρη: ‘’Να τελειώσουν όλα μέσα σε μια μέρα και να εξοντωθεί ο παπάς’’.
Δυο μέρες νωρίτερα, στις 13 Ιουλίου, ο ταξίαρχος Γεωργίτσης, ο οποίος ηγείται του πραξικοπήματος, ειδοποιεί απ’ την Κύπρο με κλειστό σήμα το Μπονάνο, ότι όλα είναι έτοιμα και ο Μακάριος δεν υποψιάζεται τίποτα. Την ίδια μέρα στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα γίνεται μια σύσκεψη, η τελευταία πριν απ’ το πραξικόπημα, για να εξεταστεί η κατάσταση, ύστερα απ’ τη λήψη της γνωστής επιστολής Μακάριου απ’ το Γκιζίκη. Στη σύσκεψη αυτή μετέχουν οι Γκιζίκης, Μπονάνος, Γαλατσάνος, Παπανικολάου, οι υπαρχηγοί ενόπων δυνάμεων και αρχηγοί στρατού, οι διευθυντές των τρίτων γραφείων, οι διευθυντές κλάδων των τριών όπλων και οι νεοαφιχθέντες απ’ την Κύπρο Ντενίσης, Μπούρλος και Νικολαΐδης.
Ο Μπονάνος ζητάει απ’ το Ντενίση να εκθέσει την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο. Ο Ντενίσης, που είναι ακόμα απληροφόρητος για το σχεδιαζόμενο πραξικόπημα, νομίζει ότι πρέπει να αναλύσει στο επιτελείο πώς, κατά την άποψή του, θα εξελιχθούν τα πράγματα στη Μεγαλόνησο, όταν θα μειωθεί η θητεία του κυπριακού στρατού και ασχολείται λεπτομερειακά με το θέμα αυτό. Ύστερα, αρχίζει ο αρχηγός στρατού Γαλατσάνος να αναπτύσσει μια θεωρία τακτικής και μελλοντικής ανακατάταξης των μονάδων της Κύπρου κλπ. κλπ..
Για μια στιγμή, ο Μπονάνος διακόπτει ξαφνικά τη σύσκεψη, προφασιζόμενος επείγουσα απασχόληση.
Το ελληνικό ραδιόφωνο και η τηλεόραση ανακοινώνουν, πως η σύσκεψη του ανωτάτου συμβουλίου των ενόπλων δυνάμεων θα συνεχιστεί τη Δευτέρα, μετά την ορκωμοσία των ναυτικών δοκίμων στον Πειραιά.
Η διακοπή ήταν σκόπιμη και παραπλανητική. Ο Μπονάνος φεύγει για τις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα και ο Ντενίσης συναντάει τον Ιωαννίδη, ο οποίος του ανακοινώνει, πως η ανατροπή του Μακάριου θα γίνει τη Δευτέρα. Στο επιτελείο επικρατεί η συνήθης καθημερινή ατμόσφαιρα. Τίποτα το διαφορετικό.
Η Εκκλησία της Ελλάδας είναι και πάλι απασχολημένη με άλλα θέματα. Σήμερα έχει εκλογές, για να εκλέξει νέους μητροπολίτες, για την πλήρωση των κενών θέσεων που άφησαν οι μητροπολίτες που διώχτηκαν με βάση τις υπ’ αριθμ. 3 και 7 συντακτικές πράξεις του δικτάτορα Ιωαννίδη.
Την αποφράδα εκείνη Δευτέρα της 15ης Ιουλίου 1974, ο Ιωαννίδης πάει στο Επιτελείο στις 7 το πρωί. Στις 7 και 30’ έρχεται ο Μπονάνος. Ακολουθούν οι Γαλατσάνος, Αραπάκης, Παπανικολάου. Ο Μπονάνος ρωτάει, αν έφτασε στο γραφείο του κανένα σήμα απ’ το Γεωργίτση. Δεν υπάρχει τίποτα. Ο Γεωργίτσης, όπως είχαν συμφωνήσει, θα ειδοποιούσε, μόνο αν κάτι δεν πήγαινε καλά. Ο Μπονάνος ικανοποιημένος συναντά τον Ιωαννίδη και του λέει πως όλα πάνε καλά. Μετά, μαζί με τους τρεις αρχηγούς φεύγουν για τον Πειραιά.
Ο Ματάσης, μόλις πήρε στις 8 και 35’ το συνθηματικό σήμα απ’ την Κύπρο, τηλεφώνησε στο Μπονάνο που βρισκόταν στη σχολή ναυτικών δοκίμων. Ειδοποιεί και τον Ιωαννίδη. Ενημερώνονται και οι τρεις αρχηγοί απ’ το Μπονάνο, ο οποίος και διατάζει απ’ τη σχολή ναυτικών δοκίμων, να ενεργοποιηθούν στο Πεντάγωνο οι αίθουσες επιχειρήσεων των κλάδων Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας και να ειδοποιηθούν οι σωματάρχες και οι μέραρχοι. Μαζί με τους τρεις αρχηγούς επιστρέφει και ο ίδιος στο Πεντάγωνο. Οι αξιωματικοί είναι όλο χαρά και ζητωκραυγάζουν. ‘’Πάει ο παπάς, έχει πεθάνει’’, φωνάζουν. Ανοίγουν σαμπάνιες και πίνουν στο θάνατο του ‘’Μούσκου’’. Παντού συγχαρητήρια, χειραψίες, τηλεφωνήματα. Όλοι πανηγυρίζουν.
Οι πανηγυρισμοί, όμως, δεν κράτησαν πολύ. Ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Τσούμης της ΚΥΠ Κύπρου, που στέλνει συνέχεια πληροφοριακά τηλεγραφήματα απ’ το νησί στον προϊστάμενό του Λάμπρο Σταθόπουλο, διοικητή της ΚΥΠ Ελλάδας, στέλνει κατά τις 3 το απόγευμα και το θλιβερό για τους πραξικοπηματίες σήμα: ‘’Ο Μακάριος ζει’’. Την είδηση την έχει πάρει απ’ τους Άγγλους.
Οι χαρές διαλύονται. Θλίψη και στενοχώρια ξαπλώνεται παντού. Ο Μπονάνος στέλνει σήμα στην Κύπρο: ‘’Η ΚΥΠ μας πληροφορεί ότι ο Μακάριος ζει. Κοιτάξτε καλύτερα τι συμβαίνει’’.
Αργότερα, ο ισχυρός πομπός και δέκτης του Πενταγώνου πιάνει το Ραδιόφωνο της Κύπρου, απ’ το οποίο ακούνε, ότι σε λίγο θα απευθύνει διάγγελμα ο νέος πρόεδρος. Όλοι ξαφνιάζονται όταν μαθαίνουν, ότι πρόεδρος της Κύπρου έγινε ο Σαμψών κι όχι ένας από κείνους που είχε υποδείξει η Αθήνα. Ο Μπονάνος, ενώ λογοφέρνει στο τηλέφωνο με το Γιεωργίτση και τον βρίζει σκαιότατα για την επιλογή του νέου προέδρου, δέχεται την επίσκεψη των Ιωαννίδη και Ανδρουτσόπουλου. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων δεν δέχεται το Σαμψών σαν πρόεδρο και επιμένει στην αντικατάστασή του. Ο Ιωαννίδης και ο Ανδρουτσόπουλος προσπαθούν να τον καθησυχάσουν. Άσε τον για μερικές μέρες, του λένε και βλέπουμε. Ο Ιωαννίδης τηλεφωνεί στο Σαμψών και του δίνει συγχαρητήρια. Πώς σας ξέφυγε ο Μούσκος; Ρωτάει. Ο Σαμψών τον πληροφορεί, ότι ο Μακάριος βρίσκεται στο μοναστήρι του Κύκκου κι ότι έχουν σταλεί δυνάμεις εκεί ‘’για να τον καθαρίσουν.’’
Ο Μακάριος, όμως, είναι στην Πάφο. Αυτό το πληροφορούνται οι διευθύνοντες το πραξικόπημα στη Μεγαλόνησο και δίνουν εντολές να ετοιμαστεί στρατός και να επιτεθεί στην Πάφο, γιατί ‘’τα σκυλιά του Λυσσαρίδη αντιστέκονται εκεί.’’
Πάνω στη σύγχυση των πραξικοπηματιών και στις εσκεμμένες διαδόσεις, πως ‘’ο παπάς είναι νεκρός’’, ακούγεται απ’ το ραδιόφωνο της Πάφου η φωνή του Μακάριου: ‘’Ελληνικέ Κυπριακέ Λαέ. Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος . . . Δεν είμαι νεκρός, όπως η χούντα των Αθηνών και οι εδω εκπρόσωποί της θα ήθελαν . . .’’
Πραγματικά, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κατόρθωσε να διασωθεί. Έφυγε απ’ το προεδρικό μέγαρο και, με τη βοήθεια της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ που βρίσκονταν στη Λευκωσία, έφτασε στην αγγλική βάση της Πάφου κι από κει, μέσω Μάλτας, έφυγε για το Λονδίνο. Στη συνέχεια πήγε στη Νέα Υόρκη και προσέφυγε στα Ηνωμένα Έθνη.
Στις απέναντι απ’ την Κύπρο ακτές ετοιμάζεται άλλο θανάσιμο πλήγμα για τη Μεγαλόνησο.
Οι Τούρκοι έχουν ήδη συγκεντρώσει πολλά αποβατικά σκάφη και μονάδες του στόλου τους στα λιμάνια της Μερσίνης και της Αλεξανδρέτας. Η 39η τουρκική μεραρχία πεζικού ετοιμάζεται με βιασύνη και το νεοδημιουργηθέν ειδικό αποβατικό σύνταγμα είναι πανέτοιμο για επιβίβαση στα πλοία.
Στις 16 Ιουλίου, ο Τούρκος υπουργός πληροφοριών δηλώνει ότι, ύστερα από όσα συνέβησαν τελευταία στην Κύπρο, η Τουρκία θα ζητήσει απ’ την Αγγλία να κάνουν μαζί χρήση του δικαιώματος επέμβασης στην Κύπρο, βάσει των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου. (Βλέπετε, οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου έδιναν πολλά δικαιώματα στην Τουρκία. Δεν είχε, λοιπόν, άδικο για όσα δήλωσε σε ελβετική εφημερίδα στις 28 Οκτωβρίου 1964 ο αρχηγός της ΕΡΕ Π. Κανελόπουλος, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία αυτή σαν ‘’καθεστώς που κατά βάθος αντιτίθεται στη λογική’’).
Στην Κύπρο συνεχίζεται ο διωγμός των μακαριακών και ο στρατός του Γεωργίτση ετοιμάζεται να εξορμήσει κατά της Πάφου, την οποία θεωρεί οχυρό του νόμιμου Κράτους.
Στο ελληνικό Πεντάγωνο καταφτάνουν σήματα από διάφορες πηγές, ακόμα και μέσα απ’ τον τουρκικό χώρο, για τις προετοιμασίες του τουρκικού στρατού.
Η χούντα των Αθηνών όμως . . . δεν ανησυχεί. Στόχος της είναι ο Μακάριος.
Στις 17 Ιουλίου, οι Τούρκοι φορτώνουν πυρομαχικά στα πλοία που βρίσκονται στο λιμάνι της Μερσίνης. Στην Αθήνα εξακολουθούν να καταφτάνουν τα κατεπείγοντα πληροφοριακά σήματα για τις κινήσεις των Τούρκων. Στην Κύπρο, όμως, η Εθνοφρουρά έχει διασκορπιστεί και κυνηγάει τους Μακαριακούς. Οι Τούρκοι δεν την απασχολούν . . .
Ώρα: 03 .00. Μέρα: 18η Ιουλίου 1974.
Σε στιγμή που κανένας δεν το περίμενε, ο ασύρματος γρύλισε μέσα στην αίθουσα του Ναυτικού Σταθμού της Κηρύνειας κι άρχισε τελείως τυχαία να καταγράφει λέξη-λέξη ένα απίστευτο και συνταραχτικό σήμα. Ένα σήμα που προορίζονταν για τις πανέτοιμες μονάδες του τουρκικού στρατού και που, τελείως συμπτωματικά και τυχαία, μπερδεύτηκε στις κεραίες του κυπριακού ασυρμάτου.
‘’Θα καλύπτεσθε από θαλάσσης με κορβέτες stop. Απόβασις από 06.00 πρωινή stop. Πιθανή απόβασις περιοχή Βόσπορος Κυρήνειας Τ.’’.
Όλων τα μάτια που βρίσκονταν μέσα στην αίθουσα καρφώθηκαν ξαφνιασμένα κι ανυπόμονα στο άψυχο μηχάνημα, που ψυχρό κι αδιάφορο κατέγραφε τις λέξεις τη μια μετά την άλλη. Ό,τι διάβαζαν οι παρευρισκόμενοι εκείνη τη στιγμή στο χαρτί ήταν απίστευτο. Ακατανόητο.
Ξαφνιασμένοι απ’ το απροσδόκητο σήμα αλληλοκοιτάχτηκαν με βλέματα απλανή κι άχρωμα κι έμειναν ακίνητοι σαν ξεροί. Μαρμάρωσαν για μια στιγμή στις θέσεις τους.
Σαν συνήλθαν αναστατώθηκαν.
Το σήμα αυτό έπιασε ο Ναυτικός Σταθμός Κυρήνεις στις 3 τα ξημερώματα της 18ης Ιουλίου. Δηλαδή, 26 ολόκληρες ώρες πριν απ’ την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Η διοίκηση της βάσης το διαβίβασε αμέσως στο Γενικό Επιτελείο της Εθνικής Φρουράς, στη Ναυτική Διοίκηση Κύπρου και στο 3ο Τακτικό Συγκρότημα Κυρήνειας.
Το γεγονός αυτό το διαβεβαιώνει στην επίσημη έκθεσή του ο τότε υποδιοικητής του Ναυτικού Σταθμού Κυρήνειας Βασίλης Πετρόπουλος.
Και τις μέρες αυτές συμπληρώνονται δώδεκα χρόνια από τότε. Από τότε που οι Τούρκοι καταχτητές, με τη βοήθεια των Αμερικανών, τις ευχές του ΝΑΤΟ και τη συμπαράσταση των συνεργατών και συνενόχων τους, εισέβαλαν στην Κύπρο και βύθισαν την ελληνική Μεγαλόνησο στο πένθος.
Κλείνουν 12 χρόνια ανεκδιήγητης τραγωδίας για τον ηρωικό κυπριακό λαό. Γεμίζουν 12 χρόνια φριχτού κι απερίγραπτου μαρτυρίου για την πολυδοκιμασμένη χώρα του.
Μήπως δεν έφταναν οι τόσες άλλες συμφορές που πέρασε το μαρτυρικό αυτό νησί στη μακραίωνη ιστορία του και μήπως δεν ήταν αρκετά τα όσα υπέφερε τα τελευταία 95 χρόνια κάτω απ’ την αγγλική κατοχή; Δεν του ήταν αρκετά άραγε τα όσα υπέφερε κάτω απ’ τη στρατοκρατία και την τρομοκρατία του Χάρτιγκ; Ή μήπως δεν είχε θυσιάσει με το παραπάνω τα ηρωικά παιδιά του για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του;
Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως ήταν γραφτό, ο ηρωικός λαός της Κύπρου να δεχτεί πισώπλατα και τούτη τη μαχαιριά από χέρια ‘’συμμαχικά’’ και ‘’φιλικά’’.
Ο κίνδυνος από βορρά ήταν πάντοτε άμεσος για το αφρόλουστο νησί της Αφροδίτης και ιδιαίτερα, ύστερα απ’ τη συνθήκη Ζυρίχης – Λονδίνου, το Φεβρουάριο του 1956.
Τη συνθήκη αυτή κατέκριναν δριμύτατα τότε κι αργότερα όλοι όσοι παρακολουθούσαν από κοντά τις πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο και πίστευαν πραγματικά στην πλήρη ελευθερία κι απόλυτη ανεξαρτηρία των λαών. Για τη συνθήκη Ζυρίχης – Λονδίνου, όμως, θα χαρούν ιδιαίτερα ο Μεντερές και ο Ζουρλού. Και οι δυο θα την εκθεάσουν και θα την παινέψουν με ξεχωριστή ευχαρίστηση. Τη συνθήκη αυτή θα χαρακτηρίσει λίγο αργότερα με δηλώσεις του σε ελβετική εφημερίδα ο Π. Κανελλόπουλος σαν ‘’καθεστώς που κατά βάθος αντιτίθεται στη λογική’’.
Ύστερα απ’ το Φεβρουάριο του 1959, ο ορίζοντας στην Κύπρο αρχίζει να θολώνει όλο και περισσότερο κι όσο περνούσε ο καιρός η κατάσταση όλο και χειροτέρευε πιο πολύ. Ο κίνδυνος γίνονταν άμεσος και το πράγμα δεν επιδέχονταν καμιά αναβολή. Έπρεπε να παρθούν μέτρα. Ο κίνδυνος έπρεπε να προληφθεί.
Έχοντας υπόψη τη νοοτροπία και τις διαθέσεις των Αγγλοαμερικανών και γνωρίζοντας τη στάση και τις επιδιώξεις των Τούρκων, ο Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε το 1964, σαν πρωθυπουργός της Ελλάδας, να ενισχύσει με κάθε μέσο την άμυνα της ελληνικής Μεγαλονήσου και να μεριμνήσει για την προστασία της από ενδεχόμενη εισβολή. Έτσι, το χρόνο εκείνο, στέλνεται ελληνικός στρατός στην Κύπρο, για να ενισχύσει την αμυντική του θωράκιση και να αποτρέψει μια ενδεχόμενη καταστροφή.
Η εγκαθίδρυση, όμως, της δικτατορίας στην Αθήνα το 1967 και η ίδρυση της ΕΟΚΑ Β’ στην Κύπρο το 1971 επιδείνωσαν την κατάσταση. Οι συμφωνίες Έβρου και Κεσάνης, Πιπινέλη – Βανς (Παράγραφος 4) Παλαμά – Ολτζάυ κλπ. οδηγούν με γρηγοράδα την Κύπρο προς το βάραθρο.
Οι Τούρκοι ζητούν επίμονα την αποχώρηση των ελληνικών μονάδων απ’ τη Μεγαλόνησο και το επιτυγχάνουν το 1967, ύστερα από αδέξιες και λαθεμένες ενέργειες (ήταν απλώς αδέξιες και λαθεμένες;) του δικτατορικού καθεστώτος της Αθήνας. Έτσι, ο ελληνικός στρατός επιστρέφει στην Ελλάδα το Δεκέμβριο του 1967 και εξαρθρώνεται τελείως ο αμυντικός μηχανισμός των Κυπρίων.
Επιπλέον, οι θέσεις της ΕΟΚΑ Β’, που τώρα υποστηρίζεται απ’ το δικτατορικό καθεστώς της Αθήνας και ενεργεί γι’ αυτό, γίνονται όλο και πιο εξτρεμιστικές και στρέφονται πλέον ανοιχτά κατά του Μακάριου, νόμιμου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι συγκρούσεις μεταξύ ΕΟΚΑ Β’ και κυβερνητικών διαδέχονται η μία την άλλη. Το κλίμα του εμφύλιου πολέμου έχει αρχίσει να καλλιεργείται έντονα στην Κύπρο.
Η κρίση αποκορυφώθηκε την άνοιξη του 1974. Απόπευρες κατά της ζωής του Μακάριου κι άλλες απαράδεχτες τρομοκρατικές ενέργειες, ωθούν ήδη τα πράγματα με γοργό ριθμό προς τα άκρα.
Έχει πέσει πολύ λάδι στη φωτιά. Κάθε μέρα, όλο και περισσότερος δυναμίτης τοποθετείται στα θεμέλια του κυπριακού κράτους και στις βάσεις της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των Κυπρίων. Ένας σπινθήρας χρειάζεται πια, για να ακολουθήσει η μεγάλη έκριξη κι όλα, όσα με τόσες θυσίες δημιουργήθηκαν, να γίνουν συντρίμμια.
Οι Τούρκοι το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό και καραδοκούν. Ετοιμάζονται πυρετωδώς. Δεν θέλουν να χάσουν τη μεγάλη ευκαιρία., για την οποία αγωνίστηκαν με κάθε μέσο και προς κάθε κατεύθυνση οι ίδιοι επί τόσο καιρό και την οποία ταυτόχρονα τους ετοίμαζαν συνειδητά οι προστάτες και οι συνεργάτες τους. ΄Αλλωστε, αυτοί οι ίδιοι οι πατρώνες τους, τους πληροφορούν, τους κατατοπίζουν, τους συμπαραστέκονται, τους παρωτρύνουν και τους εξωθούν.
Ας παρακολουθήσουμε, όμως, τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων πριν απ’ την εισβολή ημερών. Είναι ένα πολύ περιληπτικό απόσπασμα απ’ το ανέκδοτο (τότε) ακόμα βιβλίο του γράφοντα ‘’Κύπρος. Ημερολόγιο Λεηλασιών και Αγώνων . . .’’
Στις 15 Ιουλίου εκδηλώθηκε πραξικόπημα της κυπριακής Εθνοφρουράς (διοικητής της ο ταξίαρχος Γεωργίτσης) κατά του Μακάριου, με συμμετοχή και της ΕΟΚΑ Β’. Ο Μακάριος ανατρέπεται και ‘’πρόεδρος’’ της Κυπριακής Δημοκρατίας τοποθετείται ο Σαμψών. Το μοιραίο αυτό και δολοφονικό για τον κυπριακό λαό πραξικόπημα οργάνωσε και υποστήριξε το δικτατορικό καθεστώς των Αθηνών.
Οι Τούρκοι έχουν ήδη συγκεντρώσει πολλά αποβατικά σκάφη και μονάδες του στόλου τους στα λιμάνια της Μερσίνης και της Αλεξανδρέτας. Η 39η μεραρχία ετοιμάζεται με βιασύνη και το νεοδημιουργηθέν ειδικό αποβατικό σύνταγμα είναι πανέτοιμο για επιβίβαση στα πλοία.
Στις 16 Ιουλίου, ο Τούρκος υπουργός πληροφοριών δηλώνει ότι, ύστερα από όσα συνέβησαν τελευταία στην Κύπρο, η Τουρκία θα ζητήσει απ’ την Αγγλία να κάνουν μαζί χρήση του δικαιώματος επέμβασης στην Κύπρο, βάσει των συμφωνιών Ζυρίχης –Λονδίνου. (Βλέπετε, οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου έδιναν πολλά δικαιώματα στην Τουρκία. Δεν είχε, λοιπόν, άδικο για όσα δήλωσε σε ελβετική εφημερίδα ο Π. Κανελλόπουλος).
Στην Κύπρο συνεχίζεται ο διωγμός των Μακαριακών κι ο στρατός του Γεωργίτση ετοιμάζεται να εξορμήσει κατά της Πάφου, την οποία θεωρεί οχυρό των αντιφρονούντων. Των Μακαριακών.
Στο ελληνικό Πεντάγωνο καταφθάτουν σήματα από διάφορες πηγές, ακόμα και μέσα απ’ τον τουρκικό χώρο, για τις προετοιμασίες του τουρκικού στρατού. Η χούντα των Αθηνών, όμως . . . δεν ανησυχεί.
Στις 17 Ιουλίου, οι Τούρκοι φορτώνουν πυρομαχικά στα πλοία που βρίσκονται στο λιμάνι της Μερσίνης. Στην Αθήνα εξακολουθούν να καταφτάνουν τα κατεπείγοντα πληροφοριακά σήματα και στην Κύπρο η Εθνοφρουρά έχει διασκορπιστεί και κυνηγάει τους Μακαριακούς.
Πέμπτη 18 Ιουλίου
Στην Τουρκία: Η 39η μεραρχία διατάζει τις μονάδες της, να φορτώσουν το υλικό τους στα πλοία. Την ίδια μέρα η τουρκική αεροπορία αποκτά επικοινωνία με τους Τούρκους της Κύπρου, οι οποίοι έχουν εγκαταστήσει ειδικό κέντρο ελέγχου αέρος στο φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα.
Στην Ελλάδα: Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Μπονάνος παραγγέλει με τον Αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών Σίσκο, που περνάει απ’ την Αθήνα πηγαίνοντας για την Άγκυρα, στον Τούρκο συνάδελφό του, να σταματήσει ‘’τα φορτώματα και ξεφορτώματα’’.
Στην Κύπρο: Τουρκικά στρατιωτικά αυτοκίνητα μεταφέρουν στο φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα υλικό και στρατιώτες. Μπουλντόζες επεκτείνουν τους διαδρόμους του πρόχειρου αεροδρομίου στο θύλακα της Αγύρτας. Ο Γεωργίτσης συνεχίζει να κυνηγάει τους Μακαριακούς. Στις 3 μετά τα μεσάνυχτα, ο ραδιοσταθμός Κυρήνειας πιάνει το τουρκικό σήμα, ότι η εισβολή θα γίνει στις 6 το πρωί της Παρασκευής στην περιοχή Βόσπορος Κυρήνειας.
Στις 18 Ιουλίου το πρωί, γνωρίζουν πότε και πού θα γίνει η εισβολή:
1) Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (Ο Γεωργίτσης).
2) Η Ναυτική Βάση Κύπρου.
3) το 3ο Τακτικό Συγκρότητα Κυρήνειας.
Στις 7 το βράδυ, ο στρατιωτικός ακόλουθους της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο Αθ. Περδίκης στέλνει σήμα στην Αθήνα και πληροφορεί το Πεντάγωνο, ότι η αγγλική τηλεόραση έδειξε σε έκτακτη εκπομπή της τις προετοιμασίες των Τούρκων στην Αλεξανδρέτα και στη Μερσίνη.
Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Κύπρο Ντάιβις διαβεβαιώνει, πως οι Τούρκοι απλώς κάνουν ‘’επίδειξη δυνάμεως’’.
Παρασκευή 19 Ιουλίου
Στην Ελλάδα: Από το πρωί το ελληνικό Πεντάγωνο βομβαρδίζεται με σήματα, αναφορές, τηλεγραφήματα, που λένε, ότι οι Τούρκοι είναι έτοιμοι για απόβαση.
Τέτοια σήματα έρχονται: α) Απ’ τον ταξίαρχο Σωτηριάδη, αξιωματικό-σύνδεσμο στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη. β) Απ’ τον ταξίαρχο Χαλκιά, σύνδεσμο στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Νεάπολη. γ) Απ’ το στρατιωτικό ακόλουθο στο Λονδίνο Περδίκη.
Επίσης, έφτασε σχετικό σήμα στο Πεντάγωνο απ’ την Αλεξανδρέτα. Σύμφωνα μ’ αυτό, ένας Τούρκος ταγματάρχης, που έχει επιβιβαστεί με το τάγμα του σε αποβατικό σκάφος κι έχει ανοιχτεί στη θάλασσα, ζητάει απ’ το μέραρχό του, να επιστρέψει στην Αλεξανδρέτα, για να παραλάβουν οι στρατιώτες του τους γυλιούς, γιατί έχουν επιβιβαστεί μόνο με τα όπλα τους. Ο μέραρχος απαντάει ανοιχτά: ‘’Τους γυλιούς θα τους παραλάβετε αύριο στην Κύπρο’’.
Δεύτερο σήμα του Περδίκη απ’ το Λονδίνο επιβεβαιώνει την κατάσταση. Ο Περδίκης λέει: Ο Ετσεβίτ ειδοποίησε επίσημα τους Άγγλους, ότι θα επέμβει στην Κύπρο.
Οι Μπονάνος, Γαλατσιάνος, Αραπάκης, Παπανικολάου το γνωρίζουν.
Ο Σίσκο, που μόλις επέστρεψε απ’ την Άγκυρα (είναι μεσημέρι), ζητάει τον Ιωαννίδη στο Επιτελείο. Αυτός αποφεύγει τη συνάντηση. Ο Σίσκο επιμένει και τον συναντά στο πολιτικό του γραφείο. Μαζί του ο Ανδριτσόπουλος και ο Τάσκα. Ο Σίσκο πλέκει το εγκώμιο της Τουρκίας, λέγοντας πως πρόκειται για μια μεγάλη χώρα . . . αλλά εγώ είμαι φιλέλλην και θα κάμω ό,τι μπορώ. Ο Ανδρουτσόπουλος μεταφράζει.
Στην Κύπρο: Στις 9 το βράδυ εντοπίζονται έντεκα τουρκικά σκάφη που κατευθύνονται στην Αμμόχωστο. Το γεγονός αναφέρεται στην Αθήνα.
Στην Αθήνα: Οι διευθυντές των κλάδων του Επιτελείου συνιστούν τη λήψη προληπτικών τουλάχιστο μέτρων και τη γρήγορη προώθηση δυνάμεων στην Κύπρο και στον Έβρο. Οι αρχηγοί τους, όμως, απαντούν, ότι πρόκειται περί άσκησης του τουρκικού στρατού και να μην ανησυχεί κανείς.
Οι μη μυημένοι στο πραξικόπημα αξιωματικοί του Επιτελείου δεν μπορούν να καταλάβουν την τόση αδιαφορία της ηγεσίας τους και ανησυχούν. Ο Ιωαννίδης και η ηγεσία απαντούν, να μην ανησυχεί κανείς. ‘’Δεν πρέπει να οξύνουμε τα πράγματα και να δώσουμε αφορμή στους Τούρκους να επέμβουν. Με την ηρεμία όλα θα περάσουν’’.
Το βράδυ της Παρασκευής προς το Σάββατο, ο Μπονάνος πάει στον Άγιο Ανδρέα. Τον ακολουθούν Ο Γαλατσάνος και ο Παπανικολάου. Ο Αραπάκης πάει και κοιμάται στο σπίτι του στο Ναύσταθμο. Κι ο Ιωαννίδης πάει κι αυτός στο σπίτι του στο Γαλάτσι.
Η ελληνική ηγεσία κοιμάται, γνωρίζοντας ότι το Έθνος κινδυνεύει.
Σάββατο 20 Ιουλίου
Στην Κύπρο: Στη 1 τα μεσάνοιχτα, το ραντάρ στον Απόστολο Ανδρέα εντοπίζει άλλα 10 τουρκικά σκάφη που κατευθύνονται προς Κυρήνεια. Το γεγονός αναφέρεται στο ελληνικό Πεντάγωνο.
Στις 4 και 30’ το πρωί τα τουρκικά αποβατικά πλέουν στα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Το γεγονός αναφέρεται στο Πεντάγωνο.
Στην Τουρκία: Στις 4 και 30’ το πρωί, στην Άγκυρα καλείται στο Υπουργείο Εξωτερικών ο Έλληνας πρεσβευτής Κοσμαδόπουλος. Οι Τούρκοι του δηλώνουν ότι, επειδή παραβιάστηκε η τάξη στην Κύπρο, η Τουρκία, σαν εγγυήτρια δύναμη, βρίσκεται στην ανάγκη να επέμβει και επεμβαίνει. Του λένε ακόμα, ότι έχουν ειδοποιηθεί σχετικά οι Άγγλοι, γι’ αυτό ειδοποιείται τώρα και η Ελλάδα.
Στην Ελλάδα: Ο Κοσμαδόπουλος, φεύγοντας απ’ το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, πάει κατευθείαν στην πρεσβεία. Από κει τηλεφωνεί στην Αθήνα, στον Ανδρουτσόπουλο. Ο ‘’πρωθυπουργός’’ πληροφορείται τα γεγονότα αλλά . . . δεν ανησυχεί. Προσπαθεί να πάρει στο τηλέφωνο τον υπουργό των Εξωτερικών Κυπραίο αλλά δεν τα καταφέρνει. Πιάνει τον Ιωαννίδη, που κι αυτός . . . δεν ανησυχεί.
Στην Κύπρο: Η Λευκωσία βομβαρδίζεται. Και η Κυρήνεια το ίδιο. Αυτή από αέρα και θάλασσα. Ο ραδιοφωνικός σταθμός της Κύπρου καταλήφθηκε από αντιμακαριακούς πραξικοπηματίες και ελέγχεται απ’ αυτούς. Στην έναρξή του το πρωί μεταδίδει την πρωινή προσευχή, τη μέρα του Αγίου και μετά προτρέπει, όσοι μπορούν να φέρουν όπλα να οπλιστούν.
Στην Αθήνα: Από το ραδιόφωνο των Αθηνών, στις πρωινές ειδήσεις των 7, η χούντα ανακοινώνει: Πλήρης σταθερότης υπάρχει στην Κύπρο. Δεν υπάρχει θέμα ξένης επέμβασης. Λαμπρό μέλλον διαγράφεται στη Μεγαλόνησο υπό το καθεστώς του Σαμψών.
Στην Κύπρο: Οι Τούρκοι βομβαρδίζουν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου δεν αντιδρά. Οι δυνάμεις της είναι διασκορπισμένες στο νησί. Κυνηγούν τους Μακαριακούς.
Στην Αθήνα: Το Πεντάγωνο αναστατώνεται με το βομβαρδισμό του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ. Ο Μπονάνος και ο Ιωαννίδης ανησυχούν, γιατί οι Τούρκοι παραβαίνουν τις συμφωνίες. Τα σχέδια ήταν να πάρουν μόνο την Κυρήνεια.
Ο Ανδρουτσόπουλος ειδοποιεί κι έρχεται στο Πεντάγωνο ο Σίσκο με τον Τάσκα. Ο Μπονάνος διαμαρτύρεται, γιατί χτυπιέται η ΕΛΔΥΚ. Ο Τάσκα λέει πως θα συνεννοηθεί με τον Κίσσιγκερ και τον 6ο στόλο.
Στην Κύπρο: Στις 5 το πρωί, απ’ το Ναυτικό σταθμό Κυρήνειας βγαίνουν στα ανοιχτά, με πρωτοβουλία των πληρωμάτων τους, δύο τορπιλάκατοι. Είναι, όμως, αργά. Δεν μπορούν να φέρουν κανένα αποτέλεσμα. Τα τουρκικά και αγγλικά αντιτορπιλικά και τα αεροπλάνα τους τις βυθίζουν. (Επίσημη έκθεση Β. Πετρόπουλου).
Στις 7 και 15’ το πρωί, οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάζονται στην ακτή.
Η ώρα κοντεύει 9. Ήδη, 3000 Τούρκοι έχουν πάρει θέση στην ξηρά.
Ακόμα, όμως, δεν κηρύχτηκε επιστράτευση στην Κύπρο.
Ο Σαμψών προβλέπει το μέλλον λαμπρό.
Η εισβολή των Τούρκων άρχισε και συνεχίζεται. Και το δράμα της Κύπρου θα συνεχίζεται για χρόνια. Το σύντομο, όμως. αφιέρωμά μας στη μαύρη επέτειο τελειώνει εδώ.
Για το δράμα αυτό θα γράψει ο Γιάννης Ρίτσος.
Αρχαίο νησί, νέο νησί, νησί των μαρτυρίων
το αιώνιο φως σου μάτωσε στα δόντια των θηρίων.
Δώστε τον όρκο αδέρφια μου, καταμεσίς στην πλάση
τ’ άδικο πια να δικαστεί, το δίκιο να γιορτάσει.
Επέτειος 25ης Μαρτίου
Μελβούρνη 1993
Ώσπου να καταλαγιάσουν και να ηρεμήσουν κάπως τα τελματωμένα από χρόνια νερά της Παροικίας μας, στο τέλμα που με τη δική μας ανοχή άλλοι μας δημιούργησαν, παρά λίγο νά ‘ρθει νέα καταιγίδα να τα ξαναθολώσει. και να μας ξαναρίξει σε νέους διχασμούς και οδυνηρότερες περιπέτειες και μάλιστα σε στιγμές εθνικής έξαρσης και εθνικής ανάγκης.
Οι αδίσταχτοι διχαστές μας, που δεν συγκρατούνται από κανένα όσιο και ιερό, δεν συμφωνούσαν ετούτη τη φορά ποιο μεταξωτό ράσο θα ανέβαινε στην εξέδρα των επισήμων την ώρα της παρέλασης του Ελληνισμού στη γιορτή της 25ης Μαρτίου και ετσιθεληστικά επέμεναν να καθορίσουν αυτοί, ποιοι Έλληνες θα έπαιρναν μέρος στο γιορτασμό της Εθνικής μας Επετείου και ποιοι όχι, χωρίς να αναλογιστούν καν ποιοι κοντολογίς είναι.
Αξίζουν συγχαρητήρια στην Επιτροπή γιορτασμού της 25ης Μαρτίου, που κατάφερε να ξεπεράσει τους σκόπελους που άλλοι της δημιούργησαν, καθώς και σε κείνους που έκαναν ‘’πίσω’’, ώστε ο Ελληνισμός της Μελβούρνης να γιορτάσει ενωμένος την Εθνική του μέρα.
Και θα άξιζαν ιδιαίτερα συγχαρητήρια στην Επιτροπή γιορτασμού της Εθνικής μας Επετείου, αν είχε το κουράγιο και το σθένος, να παραμερίσει τους σφετεριστές των επιτευγμάτων του Έθνους και να τιμήσει την ερχόμενη φορά –και κάθε φορά στο μέλλον – εκείνους που πραγματικά πρέπει να τιμούνται και δικαιωματικά να παίρνουν τις πρώτες θέσεις σε τέτοιες περιπτώσεις.
Να τιμήσει τους μαχητές των εθνικών μας αγώνων και να ανεβάσει στην εξέδρα των ‘’επισήμων’’ τους αγωνιστές της Αλβανίας, της μάχης της Κρήτης, της Εθνικής Αντίστασης. Στα πρόσωπα αυτών ας τιμάει ο Ελληνισμός την άγια αυτή μέρα όλους εκείνους τους επώνυμους και ανώνυμους ήρωες, που έδωσαν τα πάντα για τη λευτεριά της Ελλάδας και θυσίασαν και τη ζωή τους για την Πατρίδα.
Όποιος έχει Ελληνική συνείδηση κι όποιος αισθάνεται τις ιερές αυτές στιγμές Ελληνικά, δεν χρειάζεται εξέδρες για να εκδηλώσει την ελληνικότητά του κι ούτε πρωτοκαθεδρίες για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του προς τους λευτερωτές του. Ενώνει με το ανώνυμο πλήθος τους παλμούς της καρδιάς του και αποτίει μαζί μ’ αυτό φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης σε κείνους που αγωνίστηκαν και έπεσαν για την πατρίδα, όχι απ’ τις εξέδρες αλλά από τα φαράγγια, τα βουνά και τα μετερίζια και του πρόσφεραν τη λευτεριά, ανταλλάσσοντάς την με τη ζωή τους.
Ας σταματήσουμε πια να προβάλουμε στις πιο ιερές στιγμές της Φυλής μας τους άσχετους και τους πολέμιους των αγώνων της και κείνους που έκαμαν επί σειρά αιώνων το ραγιά δυο φορές σκλάβο.
Δήλωση Κίτιγκ
Μονόπλευρη στάση Αγγλίας- Τομπρούκ
Μεγάλο σάλο προξένησε η παλικαρίσια και αντικειμενική δήλωση του πρωθυπουργού Κίτιγκ, σχετικά με τη στάση της Αγγλίας στο Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και μεγάλη αναταραχή επέφερε στα τελματωμένα νερά του κατεστημένου, η αποκάλυψη μιας τόσοτρομερής αλλά και τόσο έντεχνα καλυμμένης για δεκάδες χρόνια πραγματικότητας. Με τη στάση του αυτή ο Αυστραλός πρωθυπουργός, εκτός των άλλων, έδωσε και την ευκαιρία για το ξεσκέπασμα πολλών μέχρι τώρα άγνωστων στον πολύ κόσμο πτυχών της ιστορικής αλήθειας, σχετικά με τη μονόπλευρη, υπεροπτική και αυταρχική πολιτική της Μ. Βρετανίας.
Η Αγγλία, εκτός απ’ την αδιαφορία της για την Αυστραλία την εποχή εκείνη, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τις ένοπλες δυνάμεις των ‘’Κτήσεων’’ για την αντιμετώπιση του πολέμου στην Αφρική, τουλάχιστο στην περίοδο 1940-1941, κρατώντας τις δικές της μακριά απ’ τη φωτιά και το χαλασμό.
Είναι αλήθεια, ότι το σκληρό αγώνα της ερήμου τον αντιμετώπισαν τότε τα αυστραλιανά, τα ινδικά, τα αφρικανικά, τα νεοζηλανδικά και τα άλλα στρατεύματα των αγγλικών αποικιών, ενώ οι βρετανικές μεραρχίες κρατούνταν μακριά απ’ την πρώτη γραμμή. Η σκανδαλώδης αυτή αποχή των μητροπολιτικών στρατευμάτων απ’ το μέτωπο την εποχή εκείνη και η ‘’δικτατορική’’ διαχείριση της υπόθεσης του πολέμου απ’ τον Τσόρτσιλ, επέφερε μεγάλη ένταση στις σχέσεις Αγγλίας – Αυστραλίας και ανάγκασε τον τότε πρωθυπουργό Μέντζις να παραιτηθεί απ’ το Πολεμικό Συμβούλιο της Αγγλίας στο οποίο μετείχε, να φύγει απ’ το Λονδίνο και στη συνέχεια να παραιτηθεί και από πρωθυπουργός της Αυστραλίας. Αλλά και η διάδοχος κυβέρνηση του Φιλελεύθερου Φάντεν, όχι μόνο δε βελτίωσε τη δημιουργηθείσα κατάσταση, αλλά προέβη και σε νέα έντονη διαμαρτυρία και αξίωσε, κατ’ επιταγή της οξυμένης για τη μεροληψία των Άγγλων αυστραλέζικης κοινής γνώμης, απ’ τον Τσόρτσιλ και τον τότε Άγγλο αρχιστράτηγο του μετώπου της Αφρικής, Ώκινλεκ, την άμεση απόσυρση στα μετόπισθεν για ξεκούραση, επανοπλισμό και αναδιοργάνωση των τσακισμένων και ταλαιπωρημένων αυστραλέζικων μονάδων απ’ το αποκλεισμένο τότε απ’ το Ρόμελ Τομπρούκ (1941). Τόσο, όμως, ο Τσόρτσιλ, όσο και ο Ώκινλεκ προσπάθησαν με κάθε τρόπο και προπαντός με χρονοβόρα αλληλογραφία μεταξύ Λονδίνου – Καμπέρας – Αλεξάνδρειας, να κρατήσουν τα αυστραλέζικα στρατεύματα στο Τομπρούκ, επικαλούμενοι ακαταλληλότητα των καιρικών συνθηκών, αδυναμία του υπάρχοντος στη Μεσόγειο αγγλικού στόλου, κρισιμότητα των καιρών κλπ.. Η εμμονή των Άγγλων στις απόψεις τους, μαζί με άλους λόγους που, κατά τον Τσόρτσιλ, είχαν σχέση με τον προϋπολογισμό της Αυστραλίας, επέφερε και την πτώση της κυβέρνησης Φάντεν και έφερε στην εξουσία τους Εργατικούς. Ο νέος πρωθυπουργός Κάρτιν συνέχισε εντονότερες τις πιέσεις του προς την Αγγλία και ο Τσόρτσιλ, μπροστά στον κίνδυνο να γίνει παγκόσμια γνωστή μια ρίξη ανάμεσα σε δυο σύμμαχες χώρες (όπως ο ίδιος αποκαλύπτει στα απομνημονεύματά του), αναγκάστηκε να διατάξει την απόσυρση των αυστραλέζικων στρατευμάτων απ’ το Τομπρούκ.
Τη νύχτα της 25ης Οκτωβρίου 1941, τα πολεμικά πλοία ‘’Λαντόνα’’ και ‘’Άμπντιελ’’, με συνοδεία τριών αντιτορπιλικών, επιχείρησαν την εκκένωση και των υπόλοιπων αυστραλέζικων στρατευμάτων απ’ το Τομπρούκ. Δέχτηκαν, όμως, επίθεση γερμανικών αεροπλάνων κατά την πορεία τους προς Τομπρούκ κι έτσι η απομάκρυνση των υπόλοιπων 1200 περίπου Αυστραλών στρατιωτών αναβλήθηκε και πάλι, όπως ανέφερε ο ναύαρχος Κάννιγχαμ, για τα μέσα Νοεμβρίου.
Το γεγονός αυτό έγινε γνωστό στην αυστραλέζικη κυβέρνηση με επιστολή του Τσόρτσιλ προς τον Κάρτιν, που έχει ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 1941.
Βέβαια, δεν χρειάζεται εδώ να αναφερθούμε στην αδιαφορία, στη νωθρότητα και στην τακτική των Άγγλων στην εκστρατεία και πανωλεθρία των ANZACs στην Καλλίπολη.
No comments:
Post a Comment